In de reeks ‘In focus’ richten we de schijnwerper op de mensen en gebeurtenissen die Labora, de abdij en de Keizersberg vormgeven (en –gaven) doorheen de tijd.
Leuven als onderdeel van de Spaanse Nederlanden
Tussen pakweg 1556 en 1715 en viel het grootste gedeelte van Nederland en Vlaanderen onder Spaans gezag – in de geschiedschrijving spreekt men dan ook van de “Spaanse Nederlanden”. Het bestuur van deze regio lag in de handen van de aartshertogen, waarvan Albrecht en Isabella misschien wel de meest bekende zijn. Zij regeerden tussen 1596 en 1621 over de Spaanse Nederlanden – en dus ook over het hertogdom Brabant en Leuven.
De hertogelijke burcht op de Keizersberg werd eigenlijk amper gebruikt door de hertogen van Brabant. Die verkozen Brussel als vaste uitvalsbasis. Daarom werd de burcht vanaf ongeveer 1550 toevertrouwd aan een kastelein, of een kasteelheer, die in de burcht woonde en instond voor het onderhoud van het gebouw en de omliggende grond. De excentrieke humanist Erycius Puteanus was ongetwijfeld de beroemdste kasteelheer die de burcht op de Keizersberg onderhield. Hij woonde er tussen 1615 en 1646 en vormde de plek om tot ontmoetingsplaats voor kunstenaars en geleerden.
Erik De Put - jobopportunist
Erycius Puteanus, heette eigenlijk Eerryck de Putte (of Erik De Put) en werd in 1574 geboren in Venlo, Nederland. Puteanus was in Leuven een student van de beroemde humanist en filoloog Justus Lipsius. Later maakte hij carrière in Italië en leerde er zijn vrouw kennen. Toen zijn leermeester stierf, keerde Puteanus in 1606 met zijn vrouw en kinderen terug naar Leuven om er Lipsius op te volgen als hoogleraar Latijn aan het Collegium Trilingue (het instituut voor onderwijs in de drie Bijbelse talen aan de Universiteit van Leuven). Daarnaast werd Puteanus ook gevraagd als hofhistoricus van (en door) de aartshertogen Albrecht en Isabella; een prestigieuze functie die eerder ook door Lipsius werd uitgeoefend en waar een riant loon aan verbonden was.
“Wie niet waagt, niet wint” moest Puteanus toen gedacht hebben. Hij zijn oog immers laten vallen op de (verlaten) hertogelijke burcht op de Keizersberg en wou er graag gaan wonen. Bij wijze van gunst vroeg Puteanus aan de aartshertogen of hij en zijn familie er konden intrekken. Dat kon, en gebeurde ook effectief in 1615. Enkele andere hooggeplaatste Leuvenaars zagen groen van jaloezie.
Albrecht en Isabella onder de indruk van de put van De Put
17 mei 1618 moet een echte hoogdag geweest zijn voor onze vriend Erycius. Aartshertogen Albrecht en Isabella bezochten toen, op terugweg van een bedevaart naar Scherpenheuvel, de burcht op de Keizersberg.
Puteanus ontving het vorstenpaar met zijn familie en gaf een uitgebreide (en goed gedocumenteerde) rondleiding doorheen alle kamers en vertrekken die de burcht rijk was. Tot slot stond een bezoekje aan de 32 meter diepe waterput op het programma. Puteanus – niet verlegen om een mopje – legt zelf de link tussen zijn naam en dit gat in de grond. Met name aartshertogin Isabella zou bijzonder onder de indruk geweest zijn van de echo die de put produceerde.
Een illegaal café en studenten op kot
Puteanus werd door veel collega’s scheef bekeken. Hij etaleerde graag zijn kennis, maar was tegelijk ijdel en zelfingenomen. Bovendien maakte hij pijlsnel carrière en kreeg hij een wel heel grote gunst door in de burcht op de Keizersberg te mogen wonen. De flamboyante, nieuwbakken kasteelheer zat echter niet stil. Hij liet de burcht helemaal opknappen en herstelde haar in al haar glorie.
Puteanus was ook een gewiekste zakenman die altijd op zoek was naar nieuwe inkomsten. Als kastelein moest hij geen accijnzen betalen op de verkoop van bier en wijn. Samen met een vennoot startte hij in een bijgebouw van de burcht een illegale herberg waar belastingvrij bier en wijn werd verkocht. Lang bleef die zaak niet overeind. Na een dispuut met de overheid moest de herberg uiteindelijk de deuren sluiten omdat ze de nog steeds erg prestigieuze burcht niet bepaald tot eer strekte. Niet zelden kropen de cafégangers op handen en voeten de Keizersberg weer naar beneden.
Humanist tot in de kist
Bovenal was Puteanus een vermaarde opvoeder en leraar aan de universiteit. In de burcht verbleven dan ook op geregelde basis studenten die er “op kot” zaten. Ook kunstenaars en andere humanistische denkers waren er altijd welkom in de gastenkamers. In de salons werd nagedacht over literatuur, astronomie, godsdienst, poëzie, kunst en muziek.
Puteanus kreeg samen met zijn vrouw niet minder dan 16 (!) kinderen. Zo voelde het grote gebouw waarschijnlijk nooit echt leeg. Ter gelegenheid van de geboorte van één van die koters, stak Putaneus - nooit verlegen om een radicale actie - zelfgemaakt vuurwerk af op de Keizersberg. Erycius Puteanus stierf uiteindelijk in september 1646 – meteen het einde van deze glorieperiode van de burcht op de Keizersberg. Het gebouw raakte nadien steeds meer in verval maar de put … die is er nog steeds.
--
Je vindt Labora in de historische abdij op de Keizersberg in Leuven – een bijzondere plek met een bijzonder rijke geschiedenis.
Labora is een maak-, denk- en werkplek.
Je vindt hier een coworking, vergaderruimtes en kunstateliers.
Een goede werkplek is maar het halve werk.
Een omgeving die je inspireert is even belangrijk.
Welkom bij Labora.